Το τοξωτό γεφύρι του «Πενταμύλη» στα «Λουτρά της Καΐτσας» Δομοκού
Ένα από τα λίγα εναπομείναντα στολίδια του τόπου μας, στη βόρεια Φθιώτιδα, στις παρυφές της Θεσσαλίας, στις βόρειες κλιτές της Όθρυος, είναι και το τοξωτό γεφύρι του «Πενταμύλη» στα «Λουτρά της Καΐτσας» (Μακρυρράχης ) Δομοκού, που στέκει ακόμη αγέρωχο, σε πείσμα του καιρού και του χρόνου, χτισμένο πιθανώς εκατοντάδες χρόνια πριν.
Πέντε νερόμυλοι υπήρχαν και κάποιοι απ’ αυτούς λειτουργούσαν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960, στον ποταμό Πενταμύλη (πέντε μύλοι – πέντε μύλια – Πενταμύλης) στην περιοχή Μακρυρράχης - Αγόριανης Δομοκού. Το ποτάμι, ο αρχαίος Ονόχωνος (Σοφαδίτικος ή Μπουγιούκ-Τσαναρλής), αποτελεί την εκροή της λίμνης Ξυνιάδος και τα πρασινωπά νερά του ήταν αρκετά ώστε να κινούν τους πέντε μύλους, από τους οποίους πήρε το όνομά του.
Τα νερά που υπερχείλιζαν από τη λίμνη έφευγαν από το βορειοδυτικό άκρο της μέσω του χειμάρρου Μπαμπαλή (Πενταμύλη) προς τον Ονόχωνα (Σοφαδίτικο) παραπόταμο του Πηνειού.
Ο Ονόχωρος (που, εκτός από την αρχαία ονομασία του, είναι γνωστός ακόμη και ως Πενδάμης, Κουμαρόρεμα ή Πενταμύλης κλπ) τροφοδοτείται από τα νερά της τοπικής του λεκάνης, καθώς και από την αποστράγγιση του οροπεδίου Ξυνιάδας, έκτασης 80 km2.
Τα επιφανειακά νερά της Ξυνιάδας συγκεντρώνονται σε μία κύρια αποστραγγιστική τάφρο και μέσω μιας τεχνητής χωμάτινης διώρυγας διοχετεύονται στον Ονόχωρο, στο ύψος του χωριού Μακρυράχη. Το πιο αξιόλογο φυσικό υδατόρευμα είναι ο Δερλιώτης, που πηγάζει πάνω από το χωριό Περιβόλι Δομοκού. Ακόμη, σύμφωνα με μαρτυρίες, στην θέση Πεντεβρύσες του Αγίου Στεφάνου Δομοκού, αναπτύσσονταν πηγές μόνιμης ροής, που έχουν στερέψει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 (οπότε και ανοίχθηκαν οι γεωτρήσεις του Αγίου Στεφάνου).
Δημήτρης Β. Καρέλης
Πηγές:
1. «Η γη που γεννήθηκε ο Έλληνας – Η ιστορία της Βόρειας Φθιώτιδας και του Δομοκού», Δημήτρης Β. Καρέλης, Μάιος 2013.
2. «ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΕΝΑΡΙΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑ ΣΜΟΚΟΒΟΥ», ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ, Τομέας Υδατικών Πόρων, Υδραυλικών και Θαλάσσιων Έργων, Επιστημονικός υπεύθυνος: Δ. Κουτσογιάννης, Αναπλ. Καθηγητής, Σύνταξη: Α. Κουκουβίνος, Α. Ευστρατιάδης, Λ. Λαζαρίδης, Ν. Μαμάσης, Ιανουάριος 2006.