Δομοκός, 1893: Επιστολή του τότε σχολάρχη Δομοκού σε εκδοτικό οίκο

Δομοκός, 1893: Επιστολή του τότε σχολάρχη Δομοκού σε εκδοτικό οίκο

Ιχνογραφεί ο Δημήτρης Καρέλης

Η ιστορική έρευνα, πολλές φορές αναπάντεχα, μας φέρνει μπροστά σε εξαιρετικά ντοκουμέντα, τα οποία δίνουν μια νέα διάσταση στα ήδη γνωστά μας στοιχεία για ένα συγκεκριμένο τόπο. Στην περίπτωσή μας, αφορμή για μια διαφορετική οπτική στην παιδεία και την εκπαίδευση στην περιοχή του Δομοκού, την περίοδο των πρώτων χρόνων της απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό το 1881, μας δίνει ένα απλό επιστολικό δελτάριο.
Το επιστολικό τούτο δελτάριο, γραμμένο με τον κονδυλοφόρο και με μελάνι απ’ το μελανοδοχείο της εποχής, είναι στην ουσία μια επιστολή-παραγγελία του τότε Σχολάρχη Δομοκού Βασίλειου Νούσκαλη, σταλμένη στις 23 Σεπτεμβρίου 1893, ο οποίος ζητά από τα γνωστά, μεγάλα τυπογραφικά και εκδοτικά καταστήματα του Ανέστη Κωνσταντινίδη, που δραστηριοποιούταν στην Αθήνα, να του αποστείλουν κάποια βιβλία που θεωρούνταν απαραίτητα για τους μαθητές του Σχολαρχείου.
Εκτός της μοναδικότητας ενός τέτοιου ιστορικού ντοκουμέντου, το συγκινητικό της ιστορίας είναι πως ο σχολάρχης Δομοκού Νούσκαλης, ζητά να χορηγηθούν δωρεάν κάποια βιβλία σε έναν άπορο μαθητή του σχολείου του, αλλά και ένα σημειωματάριο στον ίδιο, χαρακτηριστικό της οικονομικής κατάστασης που βίωνε τότε η τοπική κοινωνία.
Ο Βασίλειος Νούσκαλης, προφανώς προερχόμενος από άλλη περιοχή, διετέλεσε στη συνέχεια εταίρος-μέλος της «εν Αθήναις Επιστημονικής Εταιρείας», ως Καθηγητής, όπως ανακαλύπτουμε στο περιοδικό της Εταιρίας με την επωνυμία «Αθηνά», στα τεύχη του 1909-1919.

Για την ιστορία, τα βιβλία που ζητούσε ο σχολάρχης του Δομοκού για τους μαθητές του, ήταν τα καλύτερα και τα πληρέστερα που κυκλοφορούσαν την εποχή εκείνη. Αυτά ήταν η «Ελληνική Γραμματική» του Γεωργίου Δ. Ζηκίδου, η «Φυσιογνωσία» του Ανέστη Κωνσταντινίδη, που περιείχε τα μαθήματα ζωολογία, ορυκτολογία και φυτολογία, η  «Φυσική» του ιδίου, η «Λατινική γραμματική προς χρήσιν των εν τοις ελληνικούς σχολείοις και γυμνασίοις διδασκομένων» του Δ. Χ. Σεμιτέλου, η «Καλλιγραφία» του Λαζαρίδου, για το μάθημα Γραμμικής Ιχνογραφίας και Καλλιγραφίας και το «Λεξικό απάντων των ρημάτων», του  Γεώργιου Δ. Ζηκίδου.

Το κείμενο του επιστολικού Δελταρίου (23/9/1893)

Ἀξιότιμε κύριε Κωνσταντινίδη,

Παρακαλεῖσθε νὰ μᾶς ἀποστήλητε μὲ πρῶτον ταχυδρομεῖον τὰ ἑξῆς βιβλία, καὶ ἀκριβῆ σημείωσιν τῆς ἀξίας των συμφῴνως τῷ τιμολογίῳ σας.

1.) Ελ. Γραμ. Γ. Ζηκίδου σώματα                     10.

2.) Φυσιογν. Α. Κωνστ/δου τάξις Β! σώμ.         3.

3.) Φυσική του ιδίου τάξις Γ! σώμ.                    6.

4.) Λατιν. Γραμ. Σεμιτέλου σῶμα                      2.

5.) Καλλιγραφίας μεγάλας Λαζαρίδου             15.

6.) Ἀνώμαλα Γ. Ζηκίδου                                   12.

Το δ’ ἀντίτιμον καί ἡ δαπάνη τῆς ἀποστολῆς θά σᾶς ἀποσταλῆ ἅμα τῇ παραλαβῇ των ἀνυπερθέτως. Εὐαρεστηθῆτε δέ νὰ ἀποστείλητε , σᾶς παρακαλοῦμεν θερμῶς, καί τά ἑξῆς δωρεάν δι’ ἕνα ἄπορον μαθητήν της Βας τάξεως, μίαν Γραμ. Ζηκίδου, μίαν Φυσιογνωσίαν καί ἕν σημειωματάριον, πρός ἰδίαν μου χρῆσιν, ἐξ ἐκείνων τα ὁποία κατ’ ἔτος μοι δίδεται.

Ἐν Δομοκῷ τῇ 23 Σ/βρίου 1893

Ὅλως ὑμέτερος

Β. Νούσκαλης

σχολάρχης

 Δημήτρης Β. Καρέλης
Συγγραφέας -Αρθρογράφος - Πολιτισμολόγος,
Πτυχιούχος του τμήματος Σπουδών στον Ελληνικό Πολιτισμό
της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του ΕΑΠ.
karelisdimitris@gmail.com