Παιδικό άγχος: Τρόποι διαχείρισης και αποτροπής
Η συστηματική προγραμματισμένη προσέγγιση για να απαλλαχθούν μικροί και μεγάλοι από το καταστρεπτικό για την υγεία stress, ενδείκνυται για να βρεθεί μια υγιή ισορροπία μεταξύ των αγαπημένων δραστηριοτήτων και του ελεύθερου χρόνου, μετατρέποντας τον σε διόδους χαράς και ευεξίας του νου!
Τα δείγματα άγχους και η νευρικότητα στα παιδιά εμφανίζονται συχνά ως φυσικές ή συμπεριφορικές αλλαγές. Τα παιδιά ανταποκρίνονται διαφορετικά στο άγχος ανάλογα με την ηλικία τους, τις ιδιαιτερότητες προσωπικότητας, τις ικανότητες αντιμετώπισης, γεγονός που δεν αποκλείεται από πολλούς γονείς να αγνοήσουν τα υποκείμενα ζητήματα που προκαλούν αυτή τη συμπεριφορά στο παιδί τους.
«Κρίνεται πάρα πολύ σημαντικό για τους γονείς, να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα σημάδια του παιδικού άγχους και να αναζητούν πιθανές αιτίες. Οι γονείς είναι οι πρώτοι που μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να διαχειριστούν το άγχος τους. Παρόλα αυτά υπάρχουν παιδιά που μπορεί να παρουσιάζουν αγχώδη διαταραχή για διάφορους λόγους. Είτε διότι είναι έτσι δομημένο το μοντέλο της οικογένειας και μεταφέρεται το επαγγελματικό stress των γονέων/ενηλίκων προς αυτά, είτε να οφείλεται και σε κληρονομικούς παράγοντες. Σε κάθε περίπτωση μπορούν να επωφεληθούν από επαγγελματική βοήθεια με ήπιας μορφής κοινωνική θεραπεία», επισημαίνει η Κλινική Ψυχολόγος Βίκυ Δασκαλάκη, MSc, University of London.
Το άγχος στην ψυχαναλυτική σκέψη είναι το κλειδί ερμηνείας πολλών ενδοψυχικών συγκρούσεων. Κατά τον Freud διαδραματίζει σημαντικό ρόλο από τα πρώιμα παιδικά χρόνια του ατόμου καθώς και τα αποτυπώματα αυτού στην μετέπειτα ενήλικη ζωή.
Σημάδια άγχους στα παιδιά
Τα παιδιά είναι πιθανό να μην αναγνωρίζουν το δικό τους άγχος και συχνά δεν έχουν την ωριμότητα να εξηγήσουν τα πραγματικά ή φανταστικά αγχωτικά τους προβλήματα. Αυτό δεν αποκλείεται να προκαλέσει την εμφάνιση ποικίλων σωματικών και συμπεριφορικών συμπτωμάτων και στην πλειονότητα οι γονείς να μην είναι βέβαιοι αν μιλάμε για συμπτώματα παιδικού άγχους ή απλώς για ένα μικρό πρόβλημα που θα ξεπεραστεί.
«Το stress οδηγεί τα παιδιά στο να εκφράζονται με τρόπους απογοητευτικούς ή αλλόκοτους προς τους γονείς, ωστόσο είναι υψίστης αναγκαιότητας για τους γονείς των ανηλίκων να αναγνωρίσουν ή και να λάβουν μια σωστή ενημέρωση επίγνωσης συμπτωματολογίας άγχους στο παιδί. Πολλές φορές μέσα από το παιχνίδι και ιδίως στην πρώιμη παιδική ηλικία, κρύβονται πάρα πολλά σημάδια άγχους που αφορούν συμπεριφοριστικά και συναισθηματικά ζητήματα του παιδιού. Όλα αυτά σχετίζονται με συναισθήματα άγχους», τονίζει η κ. Δασκαλάκη.
Οι παράγοντες που προκαλούν ανησυχία και άγχος στα παιδιά διαφορετικών ηλικιών μπορεί να είναι οι νέες καταστάσεις αλλαγής (π.χ σε περίπτωση διαζυγίου – η αλλαγή οικίας), απαιτητικές εργασίες, ακόμη και άγνωστοι άνθρωποι μπορεί να οδηγήσουν σε φόβο και άγχος στα παιδιά ανά περιόδους!
Μερικά κοινά σημεία συμπεριφοράς άγχους περιλαμβάνουν:
1. Ανάπτυξη νευρικής συνήθειας, όπως το δάγκωμα νυχιών.
2. Φόβοι – ειδικές φοβίες (όπως φόβος για το σκοτάδι, μόνος ή ξένοι).
3. Φόβος για ύψη ή καταιγίδες (σε μικρότερα παιδιά σχολικής ηλικίας).
4. Δυσκολία συγκέντρωσης (εκδήλωση στο σχολείο και κατά την άσκηση σχολικών καθηκόντων).
5. Άρνηση να πάει σχολείο (προφάσεις και δικαιολογίες ιδίως αν πρόκειται για διαπολιτισμικό σχολικό περιβάλλον).
6. Διαρκής πρόκληση προβλημάτων στο σχολείο για ιδεολογικά ζητήματα (είτε με συμμαθητές είτε με εκπαιδευτικούς).
7. Φόβος για το σκοτάδι, τέρατα, έντομα και ζώα σε παιδιά προσχολικής ηλικίας.
8. Μικροκλοπές ασήμαντης αντικειμενικής αξίας πραγμάτων.
9. Απομόνωση/αποξένωση (απόσυρση από οικογένεια ή φίλους ιδίως κατά την εφηβεία).
10. Ανησυχούν για το σχολείο και τους φίλους τους (για τα μεγαλύτερα παιδιά σχολικής ηλικίας και εφήβους).
11. Μπορεί επίσης να έχουν άγχος για εξετάσεις και βαθμούς.
12. Υψηλά επίπεδα stress εξαιτίας του ισχυρού ανταγωνισμού εντός σχολείου, όσον αφορά τις υψηλόβαθμες επιδόσεις και απαιτήσεις.
«Αυτοί οι παιδικοί φόβοι είναι φυσιολογικοί και συνήθως μειώνονται από μόνοι τους καθώς το παιδί μεγαλώνει. Θεωρείται περιστασιακό άγχος, το οποίο μπορεί να είναι φυσιολογικό, και η περισσότερο παρατεταμένη παραμονή για να υποδείξει αληθινά συμπτώματα μιας αγχώδους διαταραχής. Τραυματικά γεγονότα και μετατραυματικό στρες στην παιδική ηλικία είναι λιγότερο εμφανή, ωστόσο σε περιπτώσεις ειδικών συνθηκών όπως παιδιά σε εμπόλεμες ζώνες ή πρόσφυγες, είναι δυνατό να παρουσιάσουν» συμπληρώνει η Ψυχολόγος κ. Δασκαλάκη.
Τα πραγματικά συμπτώματα παιδικού άγχους
Τα παιδιά μπορεί να προβληματιστούν για παράδειγμα από μια οικογενειακή διαφωνία ή ένα διαζύγιο. Οι μεγάλες αλλαγές στη ζωή, όπως ένας νέος θετός γονέας ή ένα νέο σπίτι, μπορεί επίσης να είναι δύσκολο για ένα παιδί να το διαχειριστεί. Αυτό ισχύει ακόμη και όταν οι αλλαγές είναι ένα χαρούμενο γεγονός, όπως η άφιξη ενός νέου αδελφού. Το άγχος συχνά εμφανίζεται με σωματικά συμπτώματα. Τα παιδιά που αισθάνονται άγχος συνήθως αναφέρουν πονοκεφάλους ή στομαχόπονο και σίγουρα επισκέπτονται πιο τακτικά τον παιδίατρο.
Πηγές άγχους σε εφήβους από εφήβους
Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, οι πηγές άγχους τους διευρύνονται - πολλαπλασιάζονται. Οι έφηβοι είναι πιθανότερο από τα μικρά παιδιά να αγχωθούν από τις καταστάσεις καθώς έχουν ήδη μεγιστοποιηθεί οι θεματικές ενότητες που χρειάζονται να εμβαθύνουν αλλά και οι σωματικές απαιτήσεις πλέον στο μέγιστο βαθμό. Οι συνομήλικοι μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση του άγχους, αλλά και το αντίστροφο. Οι κοινωνικές σχέσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές στην εφηβεία. Πολλοί έφηβοι ανησυχούν για την προσαρμογή στις πρώτες τους ρομαντικές σχέσεις και την πίεση των συνομήλικων γύρω από τη χρήση ουσιών και το σεξ.
Διαχειρίσου το άγχος με τους εξής πρακτικούς τρόπους
1. Καλό ύπνο (Ο ποιοτικός ύπνος είναι απαραίτητος για τη σωματική και συναισθηματική ευεξία).
2. Άσκηση (Η σωματική δραστηριότητα είναι ένα βασικό κλειδί αποφόρτισης άγχους για άτομα κάθε ηλικίας).
3. Μάθετε να εστιάζετε στο στόχο – πρόγραμμα σας.
4. Πάρτε μολυβί και χαρτί και αρχίστε να το σημειώνετε όπως ακριβώς το βιώνετε! Δηλαδή, τις σκέψεις ακριβώς που έρχονται στο νου σας όταν πιέζεστε (Θα σας απαλλάξει εν μέρει, θα σας δώσει ορθή εικόνα όλων των καταγεγραμμένων αρνητικών συναισθημάτων).
5. Μίλησε προς τα έξω! Η συζήτηση για αγχωτικές καταστάσεις με έναν έμπιστο ενήλικα μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά και τους εφήβους να βάλουν τα πράγματα σε προοπτική και να βρεθούν καίριες λύσεις.
